مثلث نوردهی چیست و چه کاربردی دارد

مثلث نوردهی یا سه ضلع اصلی نوردهی، مهم‌ترین ابزار در هر دوربین عکاسی است.امروز قصد داریم مثلث نوردهی را با کلمات صریح برای شما توضیح دهیم.

تشبیه چشم انسان به سنسور دوربین

استفاده از تشبیه و تمثیل همواره یکی از راه‌های ساده سازی دانش و علم بوده است. در همین راستا در نظر بگیرید چشم انسان نیز تا حدودی شبیه به مثلث نوردهی است. تنها تفاوت نبودن نویز دیجیتال ( ایزو ) یا ISO در چشم انسان است.

چرا چشم انسان را مثال زدم؟ به این علت که چشم ما نیز درست مانند سنسور دوربین جزییاتی برای تغییر کمیت نور در اختیار ما قرار می‌دهد با این تفاوت که ما قابلیت کنترل آن را به صورت خودآگاه در اختیار نداریم و این امر کاملا ناخودآگاه است.

اگر بخواهیم مجدد دوربین عکاسی را با چشمان خودمان مقایسه کنیم، دوربین عکاسی باید در حالت کاملا اتوماتیک قراربگیرد، درست مانند چشم ما که ناخودآگاه خود را بر اساس نور محیط تطبیق می‌دهد.

ضلع اول مثلث نوردهی سرعت‌شاتر

در دوربین‌های عکاسی دیجیتال سنسور دوربین دارای یک شاتر است که با سرعتی که ما تعیین می‌کنیم باز و بسته می‌شود. شاتر دوربین را پلک چشم انسان می‌توانید در نظر بگیرید. تا زمانی که پلک ما کاملا بسته است، هیچ نوری وارد نمی‌شود. در دوربین عکاسی نیز این امر مستثنا نیست.

بدین شکل سرعت شاتر می‌تواند پارامتر اول ضلع مثلث نوردهی باشد. حال هرچقدر این پلک‌های مصنوعی (شاتر سنسور دوربین عکاسی دیجیتال) باز بماند نور بیشتری به ما خواهد داد. و برعکس هرچقدر سریعتر بسته شود نور ما کاهش پیدا می‌کند. چرا که با سریع بسته شدن آن، شاتر فرصت ورود نور کافی را به سنسور خواهد گرفت.

هربار باز و بسته شدن پرده‌ی شاتر در دوربین‌های عکاسی یک عکس به حساب می‌آید. خالی از لطف نیست که بدانید در عکاسی هر واحد نور ورودی به لنز را یک استاپ ( یا استپ) نوری می‌گویند.

استاپ نور در عکاسی چیست

استاپ‌های نور می‌توانند توسط سرعت شاتر دروبین ، دریچه‌ی دیافراگم دوربین ، آی اس او و فیلترهای اضافه تامین یا کسر شوند، که در ادامه به تفصیل درباره‌ی آن‌ها خواهیم گفت.

برای درک بهتر سرعت شاتر و میزان نور ورودی به سنسور دوربین دیجیتال عدد یک ثانیه را در نظر می‌گیریم.

در نظر بگیرید یک ثانیه نور وارد دوربین خواهد شد، حال برای کاهش یک واحد نور باید سرعت شاتر تا دو برابر افزایش پیدا کند (یعنی مدت کمتری شاتر باز بماند یا مدت کمتری پلک انسان باز بماند)

بنابراین یعنی وقتی یک ثانیه نورداریم برای کاهش یک استاپی نور کافیست سرعت شاتر روی یک دوم یا نیم قرار بگیرد. بدین شکل ما یک استاپ نور را کاهش دادیم.

حال این معادله را ادامه می‌دهیم، یعنی سپس به ۱/۴ و بعد به ۱/۸ سپس ۱/۱۶، ۱/۳۰، ۱/۶۰، ۱/۱۲۵، ۱/۲۵۰، ۱/۵۰۰، ۱/۱۰۰۰، ۱/۲۰۰۰، ۱/۴۰۰۰، ۱/۸۰۰۰ و در برخی دوربین‌ها به عدد ۱/۱۶۰۰۰ می‌رسیم که قدم به قدم استاپ‌های نوری کاهش پیدا می‌کنند.

سوالی که ممکن است برای شما بوجود بیایید این است که چرا اعداد ۱/۱۶ به ۱/۳۲ نرسید، علت آن رُند شدن اعداد توسط سازنده‌های دوربین عکاسی دیجیتال است، تا افراد سریع‌تر اعداد را به خاطر سپرده و دچار سردرگمی نشوند.

بنابراین باید درصد بسیار کمی تلورانس برای آن در نظر بگیریم.

نکته مهم که باید بدانید این است که در دوربین‌های دیجیتال می‌توانید افزایش و کاهش نور را نیم و یک سوم استاپ نیز تنظیم کنید.

به این معنی که می‌توانید بین سرعت مثلا ۱/۸ و ۱/۱۶ نیم و یک سوم استاپ نیز داشته باشید، که در دوربین خود می‌توانید آن را تنظیم نمائید. برای افزایش نور اعداد را به صورت معکوس به عقب برمی‌گردیم، مثلا از ۱/۸۰۰۰ با کاهش سه استاپ به ۱/۱۰۰۰ می‌رسیم و تفاوت در آن است که تقریبا محدودیتی در کاهش سرعت شاتر نداریم.

منظور از محدودیت نداشتن در کاهش سرعت شاتر چیست؟

در کاهش سرعت شاتر به طور مثال وقتی از یک ثانیه شروع می‌کنیم و نور را یک استاپ یک استاپ ادامه می‌دهیم مثلا ۲/۴/۸/۱۶ تا عدد ۳۰ که می‌توانید با تقسیمات کوچک‌تر هر عدد را انتخاب کنید. 

وقتی به عدد ۳۰ می‌رسید برای افزایش نور وارد حالت بالب Bulb خواهید شد. در این حالت کنترل سرعت شاتر کاملا در دست اوپراتور می‌باشد. یعنی شما میتوانید از ۶۰ ثانیه تا چند ساعت شاتر را باز بگذارید و زمانی نوردهی اتمام پیدا می‌کند که شما دکمه پایان را بزنید تا شاتر بسته شود.

بنابراین ما محدودیتی در این امر نداریم. یکی از استفاده‌های این ترفند در عکاسی از ستارگان شب است. دیگر استفاده‌ی آن‌ در نقاشی با نور است، که در ذیل می‌توانید نمونه تصاویر ثبت شده با سرعت پایین شاتر را مشاهده فرمائید:

تصویر بالا توسط نوردهی طولانی با سرعت‌شاتر بسیار بالا صورت گرفته‌است. اغلب در این نوع تصاویر از سرعت حدودا نیم ساعت تا دو ساعت کمک می‌گیرند. در ادامه تصویر ثبت شده در وب‌سایت UNSPLASH به عنوان نقاشی با نور را مشاهده خواهید کرد:

نکته مهم درباره‌ی سرعت شاتر

نکته‌ی مهمی که باید در رابطه با سرعت شاتر دوربین عکاسی بدانید این است که رابطه‌ي مستقیمی با فوکوس و فلو شدن سوژه و عکاسی شما دارد.

پارامتر نوردهی در سرعت شاتر بسیار تعیین کننده‌است در تار شدن و شارپ بودن تصاویر به این شکل که بسته به سرعت سوژه ما باید سرعت شاتر مناسب را تعیین کنیم و هرچقدر سرعت حرکت سوژه در تصویر بالاتر باشد برای جلوگیری از تاری یا موشن بلر ناچار به افزایش سرعت شاتر هستیم.

فراموش نکنید چالش در سرعت شاتر فقط به حرکت سوژه ختم نمی‌شود و پیش از آن باید لرزش دست را نیز در نظر بگیریم که باعث تاری تصویر می‌شود که در ادامه درباره‌ی آن خواهیم گفت.

تا اینجا امیدواریم که به درستی و کامل درک خوبی از سرعت شاتر دوربین پیدا کرده باشید، یعنی اولین و مهم‌ترین پارامتر نوردهی در عکاسی.

ضلع دوم مثلث نوردهی یا دریچه‌ دیافراگم

ضلع دوم یا پارامتر مهم دیگر در دوربین‌های عکاسی دیجیتال دریچه‌ی دیافراگم است.

دریچه‌ی دیافراگم نیز قابل قیاس با قرنیه‌ی چشم انسان است. تصور کنید در یک روز آفتابی تابستان بعد از دقایقی که زیر آفتاب در نور شدید هستید و به اتاق یا محل تاریک باز می‌گردید دید شما چگونه است؟

درسته لحظاتی احتمالا جایی رو نمی‌بینید و علت این امر همانطور که احتمالا می‌دانید این است که در زیر آفتاب مردمک چشم تا حد امکان بسته شده است.

هنگامی که به جای تاریک‌تر می‌آییم مردمک به سرعت باز و بزرگ می‌شود تا نور بیشتری از محیط وارد چشم شود.

این قابلیت در انسان کاملا کنترل می‌شود و درست مانند بحث پلک زدن کاملا ناخودآگاه است و ما خودآگاه بر روی آن کنترلی نداریم.

درست مانند چشم انسان، سنسور دوربین عکاسی نیز دارای یک دریچه‌ای است، به اسم دریچه‌ی دیافراگم، یعنی علاوه بر نوردهی، کنترل کننده‌ی عمق‌میدان و فوکوس و فلو بودن تصویر که می‌توانید در قست مقاله‌ی عمق‌میدان به طور کامل آن را فرا بگیرید.

دریچه‌ی دیافراگم که ضلع دیگر مثلث نوردهی است در هر لنز دارای تیغه‌های متعددی و گوناگونی است که با قیمت و کیفیت‌های مختلف موجود است.

دریچه‌ی دیافراگم با گشودگی زیاد باعث افزایش نوردهی و با کاهش گشودگی آن باعث کاهش نوردهی می‌شود.

مثالی برای درک بهتر دریچه دیافراگم

برای درک بهتر یک اتاق بدون پنجره رو به بیابان را در نظر بگیرید، هرچقدر درب اتاق بیشتر باز شود، نور بیشتری وارد می‌شود و هرچقدر درب بسته‌تر باشد نور به مراتب کمتری وارد می‌شود.

با مثال‌هایی که زدیم درباره‌ی دریچه‌ی دیافراگم اکنون درک بهتر و دیدی باز تر دارید.

استاپ‌های نوری نیز در مورد دریچه‌ی دیافراگم صادق هستند. یعنی با افزایش دو برابری یک استاپ نور اضافه و با نصف شدن یک استاپ نور کاهش پیدا می‌کند.

به عنوان مثال دریچه‌ای با گشودگی ۱/۴ دو برابر دریچه‌ای با گشودگی۲ نوردهی دارد. و میزان گشودگی یا این اعداد رابطه‌ی مستقیم دارد با مسئله‌ی عمق‌میدان.

به طور خلاصه افزایش عدد دیافراگم باعث افزایش عمق‌میدان و کاهش نوردهی و کاهش عدد آن باعث کاهش عمق‌میدان و در عوض افزایش نور می‌شود.

اعداد دیافراگم دیگر مانند سرعت شاتر گسترده نیستند و به تعداد بسیار کمتری خلاصه می‌شوند. اعداد مرسوم در دیافراگم از ۱/۲ شروع می‌شود و به ترتیب:

۱/۲ ، ۱/۴ ، ۱/۸ ، ۲ ، ۲/۲ ، ۲/۸ ، ۳/۲ ، ۳/۵ ، ۴ ، ۴/۵ ، تا ۲۲ و در برخی از دوربین‌ها ۳۲ ادامه پیدا می‌کنند.

در ادامه می‌توانید تصاویر مربوط به دیافراگم های مختلف را مشاهده کنید تا بهتر متوجه این پارامتر نوردهی شوید.

ضلع سوم مثلث نوردهی آی اس او ( ایزو )

ضلع سوم یا پارامتر سوم نوردهی در دوربین‌های دیجیتال نویز دیجیتال نام دارد که به “اشتباه رایج” با اسم ایزو در عکاسی معروف است.

آی اس او به معنی حساسیت سنسور نسبت به نور است، هرچقدر این عدد افزایش پیدا کند نوردهی افزایش پیدا می‌کند ولی باعث افزایش دانه‌های سفید نورانی در عکس می‌شود که از یک عدد به بعد تصویر بسیار بد و زشت خواهد شد.

همانطور که در افزایش بیش از حد و کاهش بیش از حد دو ضلع دیگر مثلث نوردهی با محدودیت‌هایی مواجه می‌شویم در آی اس او نیز با چنین محدودیتی‌هایی مواجه می‌شویم.

محدودیت آزار دهنده در آی اس اوی بالا بوجود آمدن تعداد زیادی دانه‌های سفید است که در تصاویر ذیل مشاهده خواهید کرد.

شرح آی اس او با تصاویر ثبت شده

عمده‌ي استفاده از آی اس او در محیط داخلی و یا عکاسی در شب است. به طور مثال عکاسی در تئاتر که ما مجاز به استفاده از فلاش نیستیم در محیط تاریک عکاسی می‌کنیم و در سرعت شاتر و دریچه‌ي دیافراگم نیز محدودیت وجود دارد، بنابراین ناگزیر از آي اس او بالا استفاده می‌کنیم. به تصاویر زیر توجه کنید:

تصاویر ثبت شده به علت کیفیت دوربین عکاسی آلفا ۷ در پردازش تصویر به بهترین شکل در نویز بالا، دوربین مناسبی برای نمایش نویز نیست و می‌توان گفت در خیلی از دوربین‌ها باید نویز تصاویر بالا را دو برابر آنچه مشاهده کردید در نظر بگیرید.

در تصاویر بالا اگر دقت کنید متوجه می‌شوید با هر استاپ افزایش آی اس او که موجب افزایش یک استاپی نور می‌شود ما توسط یک پارامتر دیگر یعنی سرعت شاتر آن افزایش نور را کاهش دادیم تا تصویر اور اکسپوژر یا بیش از اندازه نورانی نشود.

به غیر از آی اس او ۱۰۰ به ۴۰۰ که ۲ استاپ نور افزایش پیدا کرده و ما نیز در سرعت‌شاتر همین مقدار را کاهش دادیم در مابقی مراحل یک استاپ یک استاپ آی اس او را افزایش و سرعت‌شاتر را افزایش دادیم.

استفاده از مثلث نوردهی

بعد از توضیحات بالا شما متوجه شدید که مثلث نوردهی چیست، اکنون به این سوال می‌رسیم که مثلث نوردهی چگونه به کمک ما می‌آید.

حتما می‌دانید که عکاسان ژانرهای مختلف مانند عکاسی تبلیغاتی ، عکاسی ورزشی ، عکاسی تجاری ، عکاسی صنعتی ، عکاسی کودک ، عکاسی پرتره و  دیگر ژانرها هربار در هنگام عکاسی با یک چالش مواجه هستند، چالشی به اسم تامین نور مناسب با سوژه و شرایط محیط.

هربار در هر شرایط مختلف ما محدودیت‌هایی داریم که تسلط به علم نوردهی می‌تواند به کمک ما بیاید و دانستن کامل و جامع مثلث نوردهی می‌تواند بسیار برای ما کمک کننده باشد.

تنوع در ابزارهای ما در نوردهی باعث می‌شود ما بتوانیم از هر شرایط سربلند خارج شویم.

عکاسی از دونده

به عنوان مثال کسی که ژانرعکاسی ورزشی را انتخاب کرده و نیاز دارد از حرکات سریع بازیکن به طور مثال فوتبال و حرکت توپ عکس‌برداری کند نیاز به سرعت بالای شاتر دارد برای فریز کردن یا ثابت کردن سوژه در تصویر بدون ایجاد تاری یا (موشن بلر) .

حال تصور کنید برای فریز کردن بازیکن فوتبال، ما نیاز به سرعت شاتر ۱/۵۰۰ داریم از طرفی شانس با ما یار بوده و یک روز آفتابی در پیش است که باعث می‌شود محدودیت ما به علت نور بیشتر، کمتر باشد.

بعد از اینکه سرعت ‌شاتر را روی ۱/۵۰۰ تنظیم کردیم باید دو پارامتر دیگر مثلث نوردهی را نیز تنظیم کنیم یعنی دریچه‌ی دیافراگم و آی اس او ( ایزو ) .

ابتدا به تنظیم دیافراگم می‌پردازیم. برای عکاسی از چنین سوژه‌ای برای اینکه سوژه در عمق میدان ما باشد ناگزیر هستیم که از دیافراگم‌های بسته یا حدودا بسته استفاده کنیم.

بنابراین بهتر است از دیافراگم ۸ تا ۱۱ استفاده کنیم تا سوژه از فوکوس خارج نشود، برای درک کامل این موضوع شما را به خواندن مقاله‌ی عمق‌میدان دعوت می‌کنیم که به تفصیل درباره‌ی عمق میدان توضیح داده ‌ایم.

همچنین در ادامه یک مثال تصویری نیز برای شما آماده کرده‌ایم. در این تصاویر خودرو با محرک ( خود کششی) با سرعت ثابت حرکت خواهد کرد و ما با سرعت‌های مختلف شاتر از آن عکاسی کرده‌ایم:

تنظیم آی اس او

بعد از تعیین عدد دیافراگم نوبت به تنظیم عدد آی اس او یا ایزو می‌رسیم. در این مرحله باید ببینیم در چه شرایط نوری قرار داریم.

برای این امر باید از نورسنج دوربین عکاسی خود کمک بگیریم. اگر فرض کنیم که با تنظیمات بالا آی اس او روی ۱۰۰ قرار دارد و نورسنج روی عدد وسط یا صفر است، پس نتیجه می‌گیریم که نور به خوبی تامین شده و نیازی به افزایش ای اس او نیست.

در صورتی که نور محیط کم باشد ما باید از افزایش آی اس او نیز کمک بگیریم، بسته به نوع دوربین عکاسی و سایز سنسور آن که کراپ است یا فول فریم و یا مدیوم فرمت ما با نویز‌های مختلفی رو به رو خواهیم شد.

حال اگر آی اس او کافی نباشد باید عدد را افزایش بدهیم که تا عدد ۸۰۰ و برخی دوربین‌های حرفه‌ای تا ۳۲۰۰ نیز قابل قبول است به شرط آنکه در مرحله‌ی ادیت بعد از عکس تا حدودی نویز‌ها را برطرف کنید.

تفاوت سنسور ها

در سنسورهای کراپ میزان نور ورودی به دوربین کمتر از فول فریم است.

سایز سنسورهای دوربین‌های کراپ حدود دارای ضرب ۱/۶ و ۱/۵ هستند به این معنی که ۴۰٪ تا ۵۰٪ ابعداد عکسی که می‌گیریم در سنسورهای به وسیله کراپ حذف می‌شوند اما نه به گونه‌ای که شما متوجه آن بشوید و در اصل همان چیزی که در لایو ویوو یا ویزور دوربین کراپ‌سنسور خود می‌بینید ثبت خواهد شد، چرا که سنسور به شما میزان کراپ را نشان نخواهد داد، بلکه تصویر با ابعداد کوچک‌تر  نتیجه کار آن خواهد بود.

اغلب سایز سنسور دوربین‌های فول فریم ۲۴در۳۶ میلی‌متر است این در حالی‌است که سایز سنسور‌های کراپ ۲۲.۵ در ۱۵ میلی‌متر است. کم‌تر بودن ابعداد سایز سنسور به معنای کاهش نور ورودی و گاهی کاهش شارپ بودن تصویر نسبت به دوربین‌های فول فریم است.

البته فراموش نکنید که این مقایسه بین نیم حرفه‌ای و حرفه‌ای است و تحت هر شرایط یک دوربین عکاسی کراپ چندین برابر از هر دوربین موبایل حتی در سال ۲۰۲۲ نیز بالاتر است. چرا که سایز سنسور‌های دوربین‌های موبایل بسیار کوچک‌تر از دوربین‌های عکاسی حرفه‌ای حتی کراپ هستند.

تفاوت سایز سنسور که در بالا درمورد آن صحبت کردیم بسیار تاثیر گذار است در نوردهی و نویز در عکاسی با دوربین دیجیتال.

بنابراین مثلث نوردهی یک تعریف ثابت است با نتایج گوناگون نسبت به دوربین‌های متفاوت.

مثالی که درباره‌ی فوتبالیست زدیم پارامتر مهم ما سرعت شاتر بود، گاهی ممکن است پارامتر مهم ما عدد دیافراگم باشد. مانند عکاسی پرتره که نیاز به دیافراگم‌های خاص مانند ۱/۸ و ۲/۸ داریم و یا عکاسی صنعتی و تبلیغاتی که گاهی به دیافراگم ۱/۲ نیز نیازمند هستیم.

در مواقعی که نیاز به دیافراگم باز داریم چندان در نوردهی مشکلی نداریم چرا که عدد پایین نور بسیار ایده‌آلی به ما می‌دهد.

شرایط دشوار در عکاسی

گاهی لازم است عدد دیافراگم در محیطی بسته ( دیگه نور خوب آفتاب را نداریم ) استفاده کنیم. اگر نور مصنوعی مانند فلاش و استروب داشته باشیم که مشکلی نداریم اما در غیر این صورت ما مجدد با چالش تامین نور مواجه خواهیم شد.

تصور کنید در یک جمع خانوادگی نیاز دارید با دوربین حرفه‌ای خود بدون نورخارجی عکس خوب و شارپی ثبت کنید. در عکس‌های دست‌جمعی ما ناچار هستیم از دیافراگم بالا مانند ۱۶ / ۱۸ و یا ۲۲ استفاده کنیم.

همین مساله باعث کاهش شدید نورخواهد شد بنابراین باید به سرعت شاتر و آی اس او مراجعه کنیم و تا حد امکان نور خود را از آن‌ها تامین کنیم.

در ادامه‌ی همین مثال با دیافراگم ۱۸ ابتدا از سرعت‌شاتر کمک می‌گیریم. در همین اثنا متوجه می‌شویم که سرعت خیلی کم نیز برای ما دردسر ساز می‌شود. علتش آن است که از یک سرعت به پایین لرزش دست باعث تاری تصویر خواهد شد. اغلب این سرعت با فوکال لنز یکی در نظر گرفته می‌شود.

به طور مثال اگر دارید با یک لنز ۵۰ میلی‌متری عکاسی می‌کنید، حداقل سرعت شاتر برای گرفتن لرزش دست ۵۰ است.

البته حداقل سرعت‌شاتر در دوربین‌های حرفه‌ای مانند سونی آلفا که لرزش‌گیرهای چند استاپی داخلی دارند می‌تواند پایین تر باشد مثلا ۱/۲۵ باشد.

سرعت شاتر را تا جایی که تصویر تار نمی‌شود، مثل زمانی سه پایه دارید پایین بیاورید تا ناچار به استفاده از آی اس او (ایزو) بالاتر از ۴۰۰ تا ۸۰۰ نشوید.

تاثیر فیلترهای مختلف در مثلث نوردهی

مکمل مثلث نوردهی گاهی می‌تواند فیلترهای تولید شده برای عکاسی نیز باشد. مانند فیلترهای پلاریزه Polarizer یا فیلترهای اِن دی ND.

اغلب فیلترهای پلاریزه نور را حدود یک استاپ کاهش می‌دهند.

به عنوان مثال اگر سرعت شاتر شما روی ۱/۵۰ باشد با قرار داشتن فیلتر پلاریزه باید سرعت را ۱/۱۰۰ تصور کنید، بنابراین مجبور هستید سرعت شاتر را برای رسیدن به نور ۱/۵۰ بدون فیلتر روی ۱/۲۵ با فیلتر پلاریزه قرار دهید. می‌توانید در این زمینه تصاویر زیر را مشاهده کنید:

در فیلترهای اِن دی ND Filters بسته به نوع فیلتری که استفاده می‌کنید که با عدد دو چهار هشت و بالاتر در بازار قابل عرضه است، به همان میزان استاپ نوری کاهش پیدا خواهد کرد ( فیلترهای متغییر نیز وجود دارند که از عدد ۲ تا ۸ و بالاتر قابل تنظیم هستند )

برای مثال با قرار دادن فیلتر ND8 ما با کاهش ۸ استاپ نور مواجه خواهیم شد. که در ادامه تصاویر آن را مشاهده می‌کنید.

در صورت استفاده از فیلتر ND8 اگر سرعت شاتر روی ۱/۲۵۰ قرار داشته باشد با نوردهی مناسب، ما باید ۸ استاپ نور را افزایش دهیم و اینجا چون فقط سرعت شاتر را مثال می‌زنیم باید ۸ استاپ نور را با کاهش سرعت شاتر جبران کنیم. یعنی سرعت ۱/۲۵۰ باید بشود ۱ ثانیه تا نوری دهی معادل سرعت ۱/۲۵۰ در زمانی که فیلتر نداریم داشته باشیم.

حال متوجه شدید که مثلث نوردهی بسته به عوامل محیطی و فیلترهای مختلف عملکرد متفاوتی دارد ولی به صورت کاملا مستقل عمل می‌کند.